انگشت نگاری dna ارقام تجاری بومی و رایج گلابی در ایران

شناسایی ژنتیکی ارقام درختان میوه برای فراهم نمودن امکان ثبت آنها و گواهی اصالت ژنتیکی نهال های تولید شده برای تهیه باغ های تجاری و یکنواخت از ارقام اصیل ضرورت دارد. این تحقیق برای شناسایی ژنتیکی و ثبت ارقام بومی گلابی ایران و بررسی تنوع ژنتیکی آنها انجام گردید. برای این منظور 50 درخت مادری از 10 رقم بومی و تجاری گلابی (pyrus communis l.) ایران با استفاده از 14 جفت آغازگر اختصاصی ریزماهواره (ssr) مورد انگشت نگاری dna قرار گرفتند. بر اساس پروفایل dnaی تکثیر شده ارقام گلابی بر روی ژل پلی اکریل آمید، تعداد الل های تکثیر شده در هر مکان ssr بین 4 تا 10 الل متغیر بود. در مجموع 96 الل شناسایی شد که تنها 33 الل بدست آمده توسط 4 مکان ژنی ssr برای تمایز همه آن 10 رقم از همدیگر کافی بودند. اطلاعات مربوط به میزان تشابه بدست آمده توسط این سیستم نشانگری بر روی ارقام مورد بررسی گلابی نشان داد که این ارقام دارای دامنه تشابه بین 17/0 تا 1 می باشند. رابطه ژنتیکی بین ارقام با استفاده از ضریب تشابه جاکارد که دارای بالاترین ضریب کوفنتیک(98/0=r) بود مورد تجزیه قرار گرفت که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی بالا بین ارقام گلابی ایران می باشد. تجزیه خوشه ای الگوی قطعات dna در مکان های ژنی ssr بر اساس الگوریتم upgma، ارقام مورد بررسی گلابی را در فاصله ژنتیکی 31/0 به 6 گروه تقسیم نمود. این تجزیه ارقام را بطور کلی در 2 شاخه اصلی قرار داد که رقم سیف تبریز به تنهایی در یک شاخه، جدا از بقیه ارقام قرار گرفت. شاخه بعدی دارای 9 رقم در5 گروه، که ارقام شاه میوه و فلسطینی هر کدام در یک گروه مستقل قرار گرفته و بقیه ارقام سه گروه جداگانه را تشکیل دادند. تجزیه به مولفه های اصلی نیز نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای را تائید نموده و تنوع قابل ملاحظه ای را در گلابی های بومی ایران نشان داد. همه پایه های درختی مطالعه شده در این تحقیق، بر اساس الل های تکثیر شده در هر جایگاه ژنی مورد بررسی قرار گرفت و اصالت ژنتیکی همه درختان مادری مربوط به ارقام بومی مورد مطالعه، بجز رقم قوسی، تائید و بارکد یا شناسنامه ژنتیکی هر رقم تهیه گردید. درختان رقم قوسی در جایگاه های ژنی مختلف تنوع نشان دادند بنابراین دقیقا نمی توان گفت که کدام پایه مادری نماینده این رقم می باشد. علاوه بر آن اصالت ژنتیکی یک درخت (شماره 2) از رقم تاشکندی مورد تایید قرار نگرفت. این اطلاعات که برای اولین بار ارائه می شوند برای ثبت و گواهی اصالت ژنتیکی نهالهای ارقام گلابی و در راستای ایجاد باغ های مدرن و یکنواخت آن، حائز اهمیت است. کلمات کلیدی: گلابی، ثبت ارقام، انگشت نگاری dna، نشانگرهای ssr، شناسائی ژنتیکی، تجزیه چند متغیره.